واقع‌گرایی تجربی یان هکینگ دربارۀ هستومندهای نظری

نویسندگان

  • آزاده آذری نژاد دانش‌آموختۀ فلسفۀ علم، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
  • موسی اکرمی دانشیار گروه آموزشی فلسفۀ علم، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
چکیده مقاله:

منظور از هستومند‌های نظری آن دسته از هستومند‌های مشاهده‌ناپذیری است که برای تبیین پدیده‌های مشاهدتیِ توضیح‌ناپذیر در یک نظریه، مفروض گرفته می‌شوند. یکی از مهم‌ترین نکاتی که در بررسی این‌گونه هستومند‌ها همواره بحث‌برانگیز بوده و این مقاله نیز بر آن تأکید می‌ورزد شأن هستی‌شناختی آنهاست: آیا می‌توانیم به همۀ این هستومند‌ها باور داشته باشیم و بی چون و چرا واقعیت وجودی آنها را بپذیریم؟ آیا باید همۀ هستومند‌های نظری را به مثابۀ افسانه‌های برساختۀ ذهن دانشمندان کنار گذاشت و کوشید علمی جدید و بدون هیچ هستومند نظری پایه‌ریزی کرد؟ با توجه به نقش بسیار مهمی که برای این‌گونه از هستومندها در تبیین علمی رویداد‌ها قائلیم، مشاهده‌ناپذیر بودن آنها باعث به وجود آمدن حساسیت بسیار بالا و شکل‌گیری دیدگاه‌های متنوع و گاه متضاد دربارۀ این هستومند‌ها شده است. دو دیدگاه رویارو را واقع‌گرایی و پاد-واقع‌گرایی، با طیف‌بندی‌های گوناگون در میزان پای‌بندی به عناصر سازای هر دیدگاه، تشکیل می‌دهند. اگر هیچ یک از دو دیدگاه واقع‌گرایی و پاد-واقع‌گرایی در رادیکال‌ترین تجلی خود به گونه‌ای کامل پاسخ‌گوی پرسش از شأن هستی‌شناختی هستومندهای نظری نباشد، آنگاه باید در جست‌وجوی معیارهایی باشیم تا بتوانیم با کمک آنها هستومند‌های واقعی را از افسانه‌هایی که تنها ساخته و پرداخته ذهن هستند، جدا کنیم. هدف این مقاله بررسی مفهوم و جایگاه هستومند‌های نظری در علم، و تلاش برای دست‌یابی به معیاری درخور برای داوری دربارۀ واقعیت عینی آنها در چارچوب واقع‌گرایی تجربی یان هکینگ است. این مقاله می‌کوشد باور‌های بنیادین دیدگاه‌های مهم دربارۀ هستومند‌های نظری را بررسی کرده، با روشن‌سازی جایگاه آنها در علم بر موضع هکینگ تأکید کند.  

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

واقع گرایی تجربی یان هکینگ دربارۀ هستومندهای نظری

منظور از هستومند های نظری آن دسته از هستومند های مشاهده ناپذیری است که برای تبیین پدیده های مشاهدتیِ توضیح ناپذیر در یک نظریه، مفروض گرفته می شوند. یکی از مهم ترین نکاتی که در بررسی این گونه هستومند ها همواره بحث برانگیز بوده و این مقاله نیز بر آن تأکید می ورزد شأن هستی شناختی آنهاست: آیا می توانیم به همۀ این هستومند ها باور داشته باشیم و بی چون و چرا واقعیت وجودی آنها را بپذیریم؟ آیا باید همۀ ه...

متن کامل

دیدگاه‌های نظری دربارۀ نقش هویت در سیاست بین‌الملل

در پژوهش‌های علمی دو دهة اخیر در رشتة روابط بین‌الملل، توجه نسبتاً کمتری به نقش عوامل فرهنگی (در مقایسه با عوامل مادی) در فرایند سیاست بین‌الملل شده است. هویت، به‌خصوص هویت جمعی، یکی از این عوامل فرهنگی است که نقش شایان توجهی در تعریف منافع ملی و شکل‌دهی به رفتار سیاست خارجی کشورها ایفا می‌کند. این مقاله به بررسی مفهوم هویت و نقش آن در فرایند سیاست بین‌الملل از دیدگاه نظریه‌های مختلف موجود می‌پر...

متن کامل

واقعگرایی و ضد واقعگرایی و موضع اخلاقی کانت

مقاله پیش‌ رو در صدد است با بیان جایگاه مبحث واقع­گرایی و ضد واقع‌­گرایی در فرااخلاق، تقریرهای مختلف واقع­گرایی اخلاقی را بیان نموده، با بررسی آموزه­های اخلاقی کانت، موضع وی را در ذیل این تقسیم‌بندی تبیین کند. مبحث واقع­گرایی و ضد واقع­گرایی اخلاقی ارتباط وثیق با مبحث شناخت­گرایی و ناشناخت­گرایی در فرا اخلاق دارد، به‌طوری‌که  بحث درباب یکی بدون پرداختن به دیگری عقیم خواهد بود. این مقاله نیز پس ...

متن کامل

واقعگرایی در جریان شعرنو (نیمایی)

مکتب رئالیسم یکی از مکاتب ادبی اروپایی است که بر بیان واقعیات عینی و ملموس جهان بدون دخالت دادن ذهنیات انتزاعی نویسنده تاکیدمی کند.این مکتب درحوزه ی شعرمعاصر فارسی نفوذ و تأثیردرخوراعتنایی داشته که رد پای آن را می‌توان در اشعار شاعرانی همچون نیمایوشیج.مهدی اخوان ثالث.احمد شاملو.فروغ فرخ زاد مشاهده نمود.آنچه مسلم است؛شاعران این جریان شعری با نگرشی خردگرا و واقع بینانه در پی به تصویر کشیدن عینیات...

متن کامل

دیدگاه های نظری دربارۀ نقش هویت در سیاست بین الملل

در پژوهش های علمی دو دهة اخیر در رشتة روابط بین الملل، توجه نسبتاً کمتری به نقش عوامل فرهنگی (در مقایسه با عوامل مادی) در فرایند سیاست بین الملل شده است. هویت، به خصوص هویت جمعی، یکی از این عوامل فرهنگی است که نقش شایان توجهی در تعریف منافع ملی و شکل دهی به رفتار سیاست خارجی کشورها ایفا می کند. این مقاله به بررسی مفهوم هویت و نقش آن در فرایند سیاست بین الملل از دیدگاه نظریه های مختلف موجود می پر...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 15  شماره 58

صفحات  75- 96

تاریخ انتشار 2013-12-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023